De daling van vruchtbaarheid: Oorzaken, gevolgen en oplossingen

Vruchtbaarheid is een complex samenspel van factoren en helaas wordt het steeds moeilijker voor koppels om zwanger te raken. Wereldwijd en in Nederland zien we zorgwekkende trends die de vruchtbaarheid aanzienlijk beïnvloeden.

Een decennium geleden had 15% van de koppels moeite om zwanger te worden (bron 3). Vandaag de dag ligt dat percentage een stuk hoger, tussen de 20 en 25% (bron 4).

Hoewel vruchtbaarheidsproblemen vaak worden geassocieerd met vrouwen, moet niet worden onderschat dat ongeveer 1/3 van de gevallen te wijten is aan de man. En de rol van de man groeit om verschillende redenen.

We zien een sterke daling in de kwaliteit van sperma. Sinds 2000 is het aantal spermacellen in het sperma met maar liefst 63% gedaald (bron 5).

Ook in het testosterongehalte van de man zien we een sterke daling. Ongeveer 1% afname per jaar(!). Het mannelijke hormoon 'testosteron' is een enorm belangrijk hormoon voor de man. Testosteron is niet alleen belangrijk voor spieropbouw, libido en de man zijn algehele gezondheid maar ook voor de vruchtbaarheid.

Mannen zijn nu, anno 2024, veel minder vruchtbaar dan twee decennia geleden. Deze dramatische daling wordt versterkt door factoren zoals milieuvervuiling, slechte voeding,en blootstelling aan hormoonverstoorders.

Ook bij vrouwen zien we een zorgwekkende trend. Steeds meer vrouwen hebben klachten die te herleiden zijn naar een verstoorde hormoonbalans. De vruchtbaarheid en de kans op een gezonde zwangerschap neemt ook af.

Studies laten zien dat vrouwen boven de 30 in de jaren 1940 vruchtbaarder waren dan vrouwen onder de 30 in de huidige tijd. Een Deense studie toonde aan dat vrouwen van boven de 30 in 1949 een hogere vruchtbaarheid hadden dan vrouwen onder de 30 in 2014. Ofwel; Een Deense vrouw van 25 is minder vruchtbaar dan haar grootmoeder toen zij 35 was.

De reden hiervoor ligt niet alleen in biologische veroudering, maar ook in hormonale verstoringen en toenemende stress. Dit beïnvloedt de kwaliteit van eicellen, verhoogt het risico op miskramen, en vermindert de kans op natuurlijke conceptie.

Het vruchtbaarheidscijfer, dat het gemiddelde aantal kinderen per vrouw weergeeft, is in Nederland in de afgelopen 50 jaar bijna gehalveerd. In 1970 lag dit cijfer rond de 3.0, maar anno 2024 is het gedaald tot onder de 1.5​ (bron 6).

Hoewel sociale invloeden, zoals de keuze om later in het leven kinderen te krijgen, een rol spelen, is het belangrijk te erkennen dat een significant percentage (20-25%) van de koppels actief probeert meer kinderen te krijgen, maar tegen vruchtbaarheidsproblemen aanloopt.

Hoewel sociale invloeden een rol spelen bij mensen is dat niet het hele verhaal. Steeds meer onderzoek toont aan dat omgevingsfactoren een aanzienlijke invloed hebben op de vruchtbaarheid, niet alleen bij mensen maar ook bij dieren.

Deze dalende vruchtbaarheid wordt vaak veroorzaakt door blootstelling aan schadelijke stoffen in het milieu, zoals hormoonverstoorders. Deze stoffen, waaronder bisfenol A (BPA), plastics en pesticiden, beïnvloeden de hormoonhuishouding van zowel dieren als mensen.

Studies bij dieren zoals ratten, krokodillen, ijsberen, luipaarden en kikkers hebben aangetoond dat hun voortplantingsvermogen afneemt door deze toxische blootstelling​. Dit benadrukt dat de problemen rond vruchtbaarheid niet enkel aan sociale keuzes liggen, maar ook aan bredere milieuproblemen (bron 7, bron 8).

De daling van de vruchtbaarheid bij mannen én vrouwen zet helaas door. Verschillende factoren, zowel fysieke als omgevingsfactoren, dragen bij aan deze neerwaartse trend. Hieronder verkennen we enkele van de belangrijkste oorzaken.

Chronische stress heeft een aanzienlijke invloed op de hormonale balans in het lichaam, wat direct van invloed is op de vruchtbaarheid. Bij vrouwen kan stress de ovulatie verstoren en de kans op een succesvolle bevruchting verminderen. Bij mannen verlaagt stress de spermakwaliteit en kan het testosterongehalte dalen, wat de zaadproductie negatief beïnvloedt. Langdurige stress zorgt ook voor een verhoogde productie van cortisol, een hormoon dat de voortplantingsfunctie kan onderdrukken​. (bron 9)

Chemische stoffen die bekend staan als hormoonverstoorders, zoals bisfenol A (BPA), ftalaten, parabenen en pesticiden, zijn wijdverspreid in onze omgeving. Deze stoffen worden aangetroffen in alledaagse producten, van plastic verpakkingen tot cosmetica en huishoudelijke middelen. (bron 10 & 11)

Een ongezond dieet, rijk aan transvetten en bewertke suikers, kan de vruchtbaarheid sterk verminderen door hormonale verstoringen en oxidatieve stress. Dit kan de kwaliteit van zowel sperma als eicellen negatief beïnvloeden ​(bron 12 en 13).

Voedingsstoffen zoals antioxidanten (vitamine C en E), omega-3 vetzuren, en vitamines als A, B11 (foliumzuur), B12, D3 en E, spelen een cruciale rol in het ondersteunen van de hormonale balans en de reproductieve gezondheid​ (bron 14).

Om je kansen op een gezonde zwangerschap te verhogen is een gezond, voedzaam en gebalanceerd voedingspatroon cruciaal!

Overgewicht en een sedentaire (inactieve) leefstijl zijn belangrijke oorzaken van verminderde vruchtbaarheid. In Nederland heeft bijna 50% van de volwassenen te maken met overgewicht, en dit percentage blijft toenemen​ (bron 15). Overgewicht kan leiden tot hormonale verstoringen die de ovulatie bij vrouwen en de spermaproductie bij mannen negatief beïnvloed. Vetweefsel produceert extra oestrogeen, wat bij vrouwen de menstruatiecyclus kan verstoren en bij mannen de testosteronspiegels kan verlagen​.

Een gebrek aan fysieke activiteit verergert dit probleem. Een sedentaire leefstijl kan bijdragen aan insulineresistentie, wat van invloed is op de vruchtbaarheid, vooral bij vrouwen met polycysteus ovariumsyndroom (PCOS) (bron 16). Aan de andere kant kan te veel intensieve lichaamsbeweging, vooral zonder de juiste voedingsondersteuning, de hormonen ook negatief beïnvloeden en de vruchtbaarheid verminderen​.

Stress en een ongezonde leefstijl spelen een cruciale rol in het verminderen van vruchtbaarheid. Chronische stress verstoort bijvoorbeeld de hormoonhuishouding, wat negatieve effecten heeft op de ovulatie bij vrouwen en de spermaproductie bij mannen. Daarnaast zorgen slechte voedingsgewoonten, een gebrek aan slaap, en blootstelling aan hormoonverstoorders voor verdere verslechtering van de vruchtbaarheid.

Een holistische benadering van vruchtbaarheid is cruciaal. Denk aan:

Als jij en je partner actief bezig zijn met een kinderwens, dan is de 'Van Twee Naar Drie Methode' een bewezen manier om je lichaam optimaal voor te bereiden op een gezonde zwangerschap.

Deze holistische aanpak heeft al honderden koppels geholpen om hun vruchtbaarheid te verbeteren en succesvol zwanger te worden. Het programma richt zich op eenvoudige en praktische tips die je direct kunt toepassen in de cruciale periode van ongeveer één jaar voor de bevruchting.