Vruchtbaarheid verbeteren? Zo herstel je je cyclus en verbeterd je kans op zwangerschap

Veel vrouwen met ondergewicht, stress, een te hoog testosteron, PCOS of andere hormonale klachten ervaren vaak een onregelmatige of uitblijvende cyclus. Sommige vrouwen die de pil slikken, bloeden zelfs niet meer in hun stopweek.

Je kunt zeker naar de gynaecoloog gaan of bij een kinderwens een (medisch) traject starten, maar wat als jouw lichaam niet op standje ‘veilig’ staat en te weinig energie heeft voor een eigen robuuste eisprong?

Als jouw lichaam te weinig energie binnenkrijgt, activeert het lichaam een stressreactie omdat het je wil beschermen. Het gaat als het ware besparen op je menstruatie zodat je wel kan blij­ven functioneren. Jouw lichaam wil namelijk maar één ding: overleven! Zo is het evolutionair ingesteld om je stresssysteem (overleving) altijd voor te laten gaan. Al helemaal als jij je strikt vasthoudt aan je trainingsschema of misschien wel een eetschema…

Meer over stress & stress reductie in dit artikel.

Als je als vrouw je menstruatie verliest vanwege de onrealistische standaard van slankheid, te veel stress, oversporten, per ongeluk te weinig eten, etc. komt het uiteindelijk voor het lichaam allemaal op hetzelfde neer: alarm en standje onveilig!

Zoveel stress dat het lichaam zijn toestand als ongeschikt ‘waarneemt’ voor het krijgen van kin­deren. De hypothalamus klier in jouw hersenen stuurt dan een signaal naar de rest van het li­chaam om het ‘voortplantings-schakelaar’ UIT te zetten. Kortgezegd gaat er dan te veel energie UIT en te weinig energie IN.

De top 3 oorzaken hiervan zijn:

In de meeste gevallen zijn ze alle drie aanwezig. Ik zie dan vaak een ‘’beperkende eter’’ die min­der dan 2000 kcal per dag eet, meer dan 3x per week naar de sportschool gaat en dagelijks vecht tegen een negatief lichaamsbeeld, harde gedachtes in haar hoofd en een lage eigenwaarde.

Een van de grootste fouten die ik dan zie, is dat deze groep vrouwen te horen krijgt dat het niet erg is dat ze geen menstruatie meer hebben. De artsen hebben verteld dat je je er geen zorgen over hoeft te maken, tenzij je probeert zwanger te worden. Ik zie ook heel vaak dat de pil wordt voorgeschreven om toch soms nog een bloeding op te wekken.

Maar in werkelijkheid is het hebben van een regelmatige cyclus natuurlijk dé graadmeter voor je algehele gezondheid! En als dit hapert is dit ook een van de snelste en gemakkelijkste manieren waarop het lichaam je probeert te vertellen dat er iets mis is.

Je lichaam kan simpelweg niet de ‘vruchtbaarheidsfunctie’ onderhouden én behouden. Dit heeft te maken met een proces dat ‘Pregnenolone Stealing’ wordt genoemd.

Oftewel: het maken van stresshormonen krijgt voorrang op de aanmaak van je voortplantings­hormonen. Je lichaam stopt met de aanmaak van oestrogeen en progesteron en gebruikt die materialen om te voldoen aan de vraag naar stresshormonen.

‘’Als jij je lichaam niet voldoende voedsel en energie geeft om hormonen te kunnen aanma­ken, wordt de aanmaak van geslachtshormonen op een lager pitje gezet!’’

Bij de meeste vrouwen in mijn praktijk (met of zonder ondergewicht) zie ik binnen 3 maan­den al effect op de vruchtbaarheid als ze hun lichaam weer gaan voeden en niet bezig zijn met diëten.

Ondervoeding is namelijk iets anders dan ondergewicht. Bij ondervoeding kun je bijvoorbeeld wel een oké vetpercentage hebben, maar te lage vitamine- en mineralengehalte in het lichaam.

Op het internet en overal om ons heen zie je namelijk verkeerde informatie over hoeveel calo­rieën genoeg is voor een gemiddelde jonge vrouw. De meeste vrouwen denken dat 1600 kcal voldoende is voor de jonge actieve vrouw om de hormonale functies te onderhouden.

Die 1600 zien we overal in allerlei voedings- en gezondheidstijdschriften verschijnen! Bijna alle bronnen hebben gewichtsverlies als eerste prioriteit…

Hier kun je natuurlijk flink van in de war raken. En onbewust ondervoed! Maar weet, iedereen is anders en élke cel in jouw lichaam heeft energie nodig!

Macronutriënten zoals koolhydraten, vetten en eiwitten in de juiste verhoudingen zijn belang­rijk. Je kunt ook gewoon een normaal vetpercentage hebben maar wel ‘ondervoed’ zijn. Als jij bijvoorbeeld een tijd lang ‘’low carb’’ of ‘’low fat’’– of slechter nog, beide - hebt gegeten, Is dit een grote stressfactor voor jouw voortplantingsfunctie omdat:

1. Je lichaam vetten gebruikt om hormonen aan te maken. Door ‘low fat’ te eten en hierdoor avo­cado’s, olijfolie, kokos, noten, roomboter, vette vis, vlees, etc. te vermijden zal je lichaam niet de ener­gie geven die het nodig heeft om progesteron en oestrogeen te produceren. Vooral in tijden van stress wanneer alles wat je hebt als eerst naar het aanmaken van stresshormonen gaat.

2: ‘Low carb’ eten, vooral als je veel beweegt, is niet fijn voor je lijf én je spijsvertering. Als jij wei­nig koolhydraten eet betekent het ook dat je weinig amylase afscheidt in je speeksel. Dit is een uniek enzym dat alleen je speeksel aanmaakt als reactie op zetmeel.

Grappig feitje: deze productie komt - evolutionair gezien – vanuit het signaal dat koolhydraten en zetmeel een teken waren van een overvloed aan voedsel. Veiligheid dus! Daarnaast leveren koolhydraten ook de kritische glucose die je schildklier nodig heeft om de schildklierhormonen T4 om te zetten naar het actieve T3, wat erg belangrijk is voor een regelmatige cyclus!

Dit zijn enkele redenen waarom ik vaak een overvloed aan zowel essenti­ële vetten als koolhydraten aanbeveel. Ze spelen elk een specifieke en cruciale rol in de gezond­heid van je hormonen en in het herstellen van je cyclus!

Emotionele triggers kunnen ook je cyclus verstoren. Je zult vast wel eens gemerkt hebben dat na een stressvolle maand je menstruatie te laat kwam. In het jaar waarin ik mijn hbo-scriptie moest maken was mijn menstruatie al 2 maanden te laat. Op de dag dat ik mijn scriptie inlever­de - en eindelijk opgelucht adem kon halen - kwam die avond gelijk mijn menstruatie! Bijzonder hoe dit feedbacksysteem werkt hè?

Onze lichamen, vooral onze hormonale systemen als vrouwen, zijn heel gevoelig in verbin­ding met onze emotionele en mentale toestand. Giftige relaties, emotioneel trauma, verlies, werkstress, te veel schermtijd en een negatief lichaamsbeeld dragen daarom ook allemaal bij aan die stressbelasting die ik eerder noemde. Die belasting ‘communiceert’ met onze hersenen dat het niet ‘veilig’ is.

Een te laag progesteron kun je o.a. merken aan:

Een eisprong is niet alleen nodig voor het ‘maken van een baby’. Het is ook nodig om voldoende hormonen te kunnen aanmaken. Regelmatige cyclussen mét een eisprong maken ons vrouwen sterker, zorgen voor een betere weerstand, goede haargroei, fijne stemming, rustige mood én minder kans op nare dingen zoals osteoporose (botontkalking), achteruitgang van de hersenen en mogelijk borstkanker.

Als jij al lang geen regelmatige cyclus hebt of maar een paar keer per jaar menstrueert - is de kans groot dat je te weinig progesteron aanmaakt - omdat je weinig eisprongen hebt. Hier kun je op latere leeftijd last van krijgen. Denk aan overgangsklachten of een trage schildklier bijvoor­beeld.

Streef er dus naar om elke maand weer een menstruatie te hebben. Een echte bloeding (men­struatie) kun je trouwens ook zien als een gratis detox. Ook al is het niet altijd fijn, het is wel heel gezond voor je lichaam!

Wist jij dat het meer dan ±75,000 kcal (energie) kost om een baby te laten groeien? Mannen hoeven zich hier geen zorgen over te maken. Zij hoeven immers niet zo veel kcal beschikbaar te hebben om een baby te laten groeien, te dragen en te baren. Mannen zullen dus niet snel een te laag testosteron krijgen of andere hormonale klachten ervaren. Als vrouw moet je dus altijd waakzamer zijn en extra goed voor je lichaam zorgen. Op tijd slapen, stressreductie en voldoen­de eten op een dag voor een goede aanmaak van jouw (geslachts)hormonen zijn belangrijk.

Jouw brein maakt bij een te laag vetpercentage en ondervoeding een ‘’slim­me’’ keuze. Je lichaam zorgt er zo voor dat je niet zwanger kunt worden als er niet voldoende voeding beschikbaar is om een baby te ontwikkelen én te voeden!

Een eisprong kan je o.a. stimuleren door simpelweg meer en dus voldoende te gaan eten. On­geveer 2500/2800 calorieën (schatting), waarvan sowieso 200 gram koolhydraten. Denk aan lek­kere havermoutjes, bananenbrood, speltbrood, vijgenbrood, dadels, zoete aardappels, bietjes, speltcouscous, quinoa, alle soorten fruit (vergeet vooral het tropische gele fruit zoals ananas en mango’s niet), speltpannenkoeken, etc.

Die 200 gram hoef je niet te tellen hoor.

Met meer calorieën en koolhydraten, zou de menstruatie binnen drie tot zes maanden weer op gang moeten komen. Deze tijd moet je je lichaam echt gunnen vanwege de “100 dagen tot de ovulatie”.

Ga naast voldoende koolhydraten ook veel meer goede vetten eten, sowieso 1 gram per kg li­chaamsgewicht zodat je voldoende vetten (over)hebt om geslachtshormonen zoals progeste­ron en oestrogeen aan te kunnen maken. Met avocado’s, olijven, kokosolie, roomboter, zaden en pitten, mozzarella, feta, vette vis, noten, pindakaas, etc. kom je hier al heel een heel eind mee!

Doel: meer dan voldoende eten van elk macronutriënt zodat je hersen weer kunnen communi­ceren dat je lichaam veilig is.

Meer leren over je cyclus, vruchtbare dagen en NOD? Lees dan dit artikel.

De prioriteiten zijn veiligheid en hormonale overvloed.

Ik wil dat je aan eten denkt als VEILIGHEID voor het lichaam. Het is beter om meer te eten dan minder te eten, omdat meer voedsel alleen maar zal dienen om je lichaam te verzekeren dat je in een land van overvloedige bronnen bent.

Als jij je cyclus terug wilt krijgen moet je dus aankomen en hier ook oké mee zijn. Weet ook dat het een veel voorkomende misvatting is dat vrouwen eerst terug naar hun oude gewicht moe­ten toen ze hun menstruatie verloren. Veel vrouwen moeten het gewicht OVERSCHRIJDEN dat ze hadden toen ze hun menstruatie verloren om het terug te krijgen. Dit heeft te maken met je ‘oestrogeen-setpoint’. Dit verwijst naar het individuele niveau van oestrogeen in je lichaam dat nodig is om een menstruatiecyclus in stand te houden. Een van de dingen die het doen stijgen? Je menstruatie verliezen.

Eenmaal verloren, zal je lichaam MEER oestrogeen nodig hebben voordat de cyclus weer begint. En aangezien een van de grootste producenten van oestrogeen lichaamsvet is, is het dus nuttig om aan te komen om je menstruatie terug te krijgen.

Als dit je angst aanjaagt, wil ik je aanraden hier over te praten met iemand waar jij je fijn bij voelt. Wij als samenleving zijn erg 'vet fobisch', we demoniseren lichaamsvet en noemen het 'grof' en 'ongezond'. In werkelijkheid is gezond lichaamsvet een noodzakelijk onderdeel van het menselijk lichaam, vooral voor de gezondheid van vrouwen!

Aan het eind van de dag is het belangrijkste om geduld met jezelf te hebben. Veel vrouwen maken namelijk de fout om alles wat ik heb genoemd een maand lang te proberen en te ver­wachten dat hun menstruatie op dat moment terugkomt. Dat is echt bijna nooit het geval. Denk daarom weer aan de reis die je eitjes tot de eisprong afleggen en hou je aan de 3 maandjes knallen. Al helemaal als je al lang geen menstruatie meer hebt gehad.

Geschreven door Iris de Goede.

Ben je klaar om je vruchtbaarheid serieus te nemen en wil je dat jouw aanpak perfect op maat gemaakt wordt? We zijn er voor je om je te begeleiden richting een gezonde zwangerschap.

Onze aanpak gaat verder dan alleen cyclusmonitoring. We helpen je om: